رقابت نفسگیر در اقتصاد «دلاریزه» ایران بر سر بازدهی سالانه داراییها شدت گرفته؛ جایی که بازار سهام کالامحور، به جای تکیه صرف بر ذخایر زیرزمینی، اکنون در رقابتی تنگاتنگ با طلا، سکه و خودرو، باید ارزش خود را نه براساس ریال، بلکه بر مبنای نوسانات دلار تعریف کند؛ پرسش اینجاست: آیا کسری بودجه، تورم ۵۷ درصدی پیشبینیشده و چالشهای ژئوپلیتیک، جهت این رقابت را تا رسیدن دلار به مرز ۱۳۰ هزار تومان تعیین خواهند کرد؟
صنعت مالی- در چارچوب تحلیلهای کلان اقتصادی، پویایی بازار سرمایه و بازار فلزات گرانبها، بهخصوص طلا، همواره تابعی از مجموعهای از شوکهای عرضه و تقاضای داخلی و عوامل جهانی تعیین شده است.
اقتصادهای با نرخ تورم ساختاری بالا و اتکای فزاینده به تثبیتهای ارزی، بهطور ذاتی تمایل به «دلاریزه شدن» نسبی پیدا میکنند؛ وضعیتی که در آن نرخ ارز به عنوان محور اصلی سنجش ارزش داراییها و پیشبینی بازدهی آتی ایفای نقش میکند.
این تعامل پیچیده، لزوم تبیین دقیق پیوندهای متقابل میان متغیرهایی چون کسری بودجه دولت، خلق نقدینگی، نرخ تورم انتظاری سال آتی، و حساسیت بازار سهام (بهعنوان دارایی کالامحور) به نرخ دلار آزاد را برجسته میسازد.
علاوه بر این، تحولات ژئوپلیتیک بینالمللی، مانند تنشهای منطقهای یا تغییر موازنه قدرت در بازارهای انرژی و مواد اولیه، پتانسیل اعمال نوسانات قیمتی قابل توجهی بر داراییهای امن جهانی مانند طلا را به همراه دارد.
هدف از این نوشتار، ارائه یک تحلیل ساختاری از این مکانیزمها، پیشبینی تقریبی دامنه نوسانات ارزی مبتنی بر مؤلفههای بودجهای و ارائه برآورد نسبی از سقف قیمتی مورد انتظار برای طلا در سایه این متغیرهای تأثیرگذار است.
صنعت مالی درراستای بررسی بازار سرمایه و نوسانات قیمت دلار گفتوگویی را با پیام الیاس کُردی کارشناس بازار سرمایه ترتیب داده است.
گپ و گفت صنعت مالی با کُردی در پی میآید:
کُردی: دو نکته است که باید مورد توجه قرار دهیم و آن اینکه بازار سهام بهعنوان یکی از داراییها و عرصههای سرمایهگذاری مردم شناخته شده و این طبیعی است که دارایی همواره رقابت و مقایسهای بین بازدهی سالانه آن با سایر داراییها، بهخصوص بازار طلا، وجود دارد.
بنابراین بازار سهام بهعنوان یکی از داراییها و عرصههای سرمایهگذاری برای عموم مردم تعریف میشود و یک امر طبیعی است که این دارایی همواره با سایر داراییها، نظیر مسکن، طلا، سکه و حتی خودرو در رقابت بوده و در عین حال مورد مقایسه قرار میگیرد.
در کورس رقابتهای بازدهی سالانه، تمرکز ما همواره بر این بازارها معطوف است. باید به خاطر سپرد که متأسفانه اقتصاد ما دلاریزه شده است.
صنعت مالی: دلیل دلاریزه شدن اقتصاد را چه میدانید؟
کُردی: دلیل این دلاریزه شدن، وجود تورمهای بالای 30 تا 40 درصد و هسته سخت تورمی 25 درصدی است که متأسفانه به صورت سالانه تجربه میشود و این هسته سخت احتمالاً سال آینده 30 تا 40 درصد افزایش خواهد یافت.
بنابراین فرض بر این است که شما نمیتوانید داراییهایی نظیر بازار سهام یا کارخانجات را مالک باشید و بدون استناد به دلار و بدون توجه به آن، به پیشبرد امور بپردازید.
یک اتفاق مهم در بازار سهام این است که بورس ایران یک بورس دولتی و کالامحور (کامودیتیمحور) است؛ به این معنا که ما بهواسطه منابع زیرزمینی عظیم و فراوانی که در اختیار داریم، توانستهایم کارخانجاتی را مبتنی بر داراییها و ثروتهای عظیم زیرزمینی همچون انرژی، سنگهای معدنی، انرژی و … که منابع ما هستند، ایجاد کنیم تا اقتصادی شکل بگیرد.
صنعت مالی : هنگامی که قیمت دلار افزایش مییابد، قاعدتاً فروش شرکتهای صادراتمحور به دلار انجام شده و درآمد و سود آنها به ریال شناسایی میشود، این شرکتها در حال فروش دارایی هستند، حال ارتباط آن با دلار آزاد چیست؟
کُردی: سوابق تاریخی نشان داده که هر زمان شکاف بین دلار آزاد و نرخهای دیگر (نظیر دلار توافقی) افزایش مییابد، سیاستگذار توانایی پوشش این فاصله را از دست میدهد و متعاقباً ما با تحولات جدیدی مواجه خواهیم شد.
مولود اتفاقات جدید در بازار سهام در صورتمالیها و تحلیل تحلیلگران موجب شناسایی سود میشود و بازار سهام نیز به دلار سنجیده میشود.
صنعت مالی: در بازار ارز باید سقفی قرار داده شود و این فرآیند تا کجا ادامه پیدا میکند؟
کُردی: پاسخ من این است که تا زمانی که دولت با کسری بودجه مواجه باشد، قاعدتاً دلار افزایش خواهد یافت؛ چراکه کسری بودجه موجب استقراض بیرویه دولت از بانک مرکزی میشود.
بانکهای ناتراز نیز با توجه به تورم موجود، احتمالاً به افراد ذینفع ازجمله بانکهای خصوصی، وام خواهند داد.
این مجموعه عوامل منجر به چاپ بیضابطه پول و تولید نقدینگی شده و به همین دلیل پیشبینی میشود که دلار در سال جاری بین ۱۲۰ تا ۱۳۰ هزار تومان بسته شود.
صنعت مالی: با توجه به این ملاحظات، پیشبینی شما درباره نرخ تورم سال آتی که مجلسیها اعلام کردهاند، چیست؟
کُردی: امسال به نظر میرسد راحتتر باشد، چراکه دکتر پزشکیان رئیس جمهور آدرس 40 درصدی را بهروشنی مشخص شده و این تصور وجود دارد که در سال آینده تورم 56 تا 57 درصدی پیشبینی میکنم.
صنعت مالی: افزایش قیمت جهانی طلا و اثرات آن بر بازار طلای ایران را نیز بفرمایید؛ با در نظر گرفتن این نکته که ما اکنون شاهد جنگ اوکراین هستیم و منازعات بین روسیه و اوکراین ممکن است قیمت جهانی را تحت تأثیر قرار دهد. ارزیابی شما در این زمینه چیست؟
کُردی: نکته مهمی که به عنوان حلقه مفقوده مطرح است، اینکه نمیتوان منازعات بینالمللی را در افزایش قیمت طلا موثر قلمداد کرد و طلا قاعدتاً افزایش یافته و بالاتر خواهد رفت.
نکته این است که طلا در سطح جهان به واسطه فرآیند چاپ پول در حال افزایش قیمت است. منازعات بینالمللی نهایتاً پتانسیل اعمال نوسانات مثبت یا منفی محدود را دارا هستند. طلا در همه جای دنیا در حال رشد است و حال ممکن است نوسانات مثبت یا نفی داشته باشد.
صنعت مالی: به نظر میرسد که یک جلسه بسیار مهم در رابطه با جنگ اوکراین و روسیه وجود دارد که تعیین تکلیف این موضوع احتمالاً در سال میلادی آتی یا پایان سال جاری محقق خواهد شد؛ به نظر شما بر اساس این مذاکرات با وساطت آمریکا، آیا قیمت جهانی طلا کاهش مییابد.
کُردی: تصورم بر این است که حتی در صورت مذاکره و تفاهم و صلح میان روسیه و اوکراین قیمت طلا با اُفت 10 درصدی مواجه خواهد شد و بنده مکرراً این موضوع را در کانال تلگرامی خود بررسی کردهام.
بهترین عاملی که میتواند این موضوع را تبیین کند، مربوط به سهام فولاد و دولت قبلی و پس از شهادت رئیس جمهور شهید آیت الله رئیسی است و پس از قضیه سقوط هلیکوپتر، حساسیت بازار سهام ما نسبت به دلار کاهش یافته است.
با این شرایط، اگر خدای ناکرده مجدداً جنگی برای کشور رخ دهد یا اتفاقاتی که منجر به افزایش تنشها شود، حادث شود، اطمینان دارم که مجدداً این حساسیت کاهش خواهد یافت.
گفت و گو : حسین بوذری