حذف چهار صفر گام ضروری برای بازگرداندن اعتبار پول ملی است

فتح‌الله توسلی، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، در گفت‌وگو با صنعت مالی، با اشاره به تصویب کلیات حذف چهار صفر از پول ملی، اظهار کرد: حذف چهار صفر می‌تواند کمک کند به اینکه مثلاً تورم کاهش پیدا کند یا تولید ناخالص داخلی کشور افزایش یابد، چراکه این کار به‌نوعی نرم‌افزاری است، نه خیلی سخت‌افزاری.

وی با بیان اینکه حیثیت پول ملی در حال حاضر زیر سؤال رفته، تصریح کرد: به دلیل کاهش اعتبار پول ملی در دنیا و مسائل مختلفی که ناشی از درآمدهای ارزی، تحریم‌ها و مشکلات دیگر است، حیثیت پول ما هم در داخل کشور و هم در صحنه بین‌الملل با مشکل مواجه شده است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد: فرض کنید که گفته می‌شود یک دلار معادل یک میلیون ریال است؛ همین عدد «یک میلیون ریال» بار معنایی بسیار منفی در ذهن شنونده، خریدار و فروشنده ایجاد می‌کند. یکی از دلایل طرح این موضوع آن است که حداقل از نظر روانی، مردم کمتر آسیب ببینند.

توسلی با اشاره به مشکلات محاسباتی نیز گفت: در محاسبات کلان مانند بودجه، رقم‌ها در سطح میلیارد دلار است و این معادلات باید به تومان یا ریال تبدیل شود. این مسئله در محاسبات کلان اختلال ایجاد کرده و حتی در عملیات بانکی و نگارش چک‌ها نیز فرد برای نوشتن ۲۰۰ هزار تومان باید رقم دو میلیون ریال را بنویسد.

وی افزود: این موضوع باعث پیچیدگی و سردرگمی در روندهای مالی و حتی بروز خطا در محاسبات می‌شود. بررسی‌ها در بانک مرکزی نشان داده است که در محاسبات خزانه‌داری، بانک‌ها و سایر بخش‌ها نیز به دلیل تعداد زیاد صفرها مشکلات زیادی به وجود آمده است.

کاهش هزینه چاپ اسکناس با حذف صفرها

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به هزینه‌های بالای چاپ اسکناس خاطرنشان کرد: در حال حاضر ما چک‌پول، اسکناس و مسکوک منتشر می‌کنیم. کاغذ و جوهری که برای این کار استفاده می‌شود خاص است و بخشی از آن وارداتی است. با توجه به تیراژ میلیاردی اسکناس‌ها، این فرآیند بسیار پرهزینه است.

توسلی تأکید کرد: چون اسکناس‌ها اوراق رسمی کشور هستند، باید با استانداردهای خاصی چاپ شوند. طبق محاسبات انجام‌شده، ما سالیانه میلیاردها تومان فقط بابت صفرهای اضافی هزینه جوهر، کاغذ و چاپ می‌پردازیم.

وی با بیان اینکه این موضوع از سال ۱۳۸۹ در مجلس مطرح بوده است، اظهار کرد: دولت در آن زمان لایحه را ارائه کرده بود. سپس در سال ۱۳۹۹ مجدداً موضوع در مجلس بررسی شد و در سال ۱۴۰۰ نیز بخش قابل‌توجهی از آن در کمیسیون اقتصادی بررسی و برخی ایرادات شورای نگهبان و مجمع تشخیص برطرف شد.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: این لایحه اکنون بار دیگر در کمیسیون اقتصادی مجلس مطرح شده و برای بررسی، رئیس‌کل بانک مرکزی، معاون بانکی وزارت اقتصاد، مرکز پژوهش‌های مجلس و سایر مسئولان مرتبط دعوت شدند. در نهایت، کلیات لایحه با اکثریت آرا در کمیسیون تصویب شد.

توسلی با تأکید بر اینکه اجرای این طرح نیاز به قانون دارد، گفت: بعد از تصویب قانون، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد باید تمهیدات لازم را در نظر بگیرند. به مردم اعلام خواهد شد که طی چند ماه – مثلاً شش ماه – فرصت دارند اسکناس‌های قدیمی را تحویل داده و اسکناس‌های جدید دریافت کنند.

وی ادامه داد: در اجرای این طرح، نرم‌افزارها، سامانه‌ها، مهرها، چک‌ها و اوراق بانکی نیز باید تغییر کنند. در مبادلات بانکی، سامانه‌های گمرکی و سایر بخش‌ها نیز هماهنگی‌هایی باید صورت بگیرد تا ساختار جدید بانکی کشور با اسکناس‌های جدید و تعریف جدید پول ملی همخوانی داشته باشد.

پیشنهاداتی برای تغییر واحد پول ملی

توسلی با اشاره به لزوم هماهنگی بین‌المللی در این زمینه خاطرنشان کرد: وقتی واحد پول ملی تغییر می‌کند، باید با بانک‌های مرکزی دنیا نیز هماهنگی‌های لازم انجام شود. مثلاً الان می‌گوییم واحد پول ما ریال است، درحالی‌که در عمل تومان رایج است.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: یکی از پیشنهادات بانک مرکزی این است که ریال واحد اصلی باشد و هر ریال معادل ۱۰۰ قران در نظر گرفته شود. این موضوع در لایحه آمده، اما هنوز وارد بررسی جزئیات نشده‌ایم و فعلاً در مرحله بررسی کلیات هستیم.

وی افزود: آمادگی بررسی این موضوع از سال ۱۴۰۰ در کمیسیون وجود داشت. اکنون نیز بعد از بررسی کلیات، لایحه وارد مرحله بررسی جزئیات خواهد شد. پس از تصویب در کمیسیون، متن لایحه در سامانه نمایندگان قرار می‌گیرد تا نظرات و پیشنهادات خود را ارائه دهند. معاونت قوانین و نظارت نیز بررسی می‌کند که آیا مصوبه با قوانین بالادستی و جاری کشور مغایرت دارد یا خیر.

توسلی درباره شانس تصویب نهایی این لایحه گفت: با توجه به توضیحات بانک مرکزی، نظر دولت و شرایط عمومی کشور، به‌نظر می‌رسد این طرح در صحن مجلس نیز از شانس خوبی برای تصویب برخوردار باشد.

وی با ابراز نگرانی از وضعیت فعلی ارزش پول ملی اظهار کرد: ما نگران این هستیم که پول ملی با توجه به کاهش ارزشش، عملاً از معادلات و معاملات داخلی هم حذف شود. این نگرانی جدی است، چون نمونه آن را در کشورهایی مثل لبنان هم دیده‌ایم.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزود: در لبنان، به دلیل افت شدید ارزش پول ملی، لیره لبنانی حتی در بازارهای داخلی هم پذیرفته نمی‌شود یا با اکراه پذیرفته می‌شود. خودم به لبنان سفر کردم و از نزدیک مشاهده کردم که در فروشگاه‌ها، حتی برای خریدهای ساده، دلار را راحت‌تر از پول ملی خودشان قبول می‌کنند.

توسلی تأکید کرد: متأسفانه در برخی مناطق مرفه‌نشین تهران، مثل شمال شهر، شاهدیم که معاملات با ریال انجام نمی‌شود و حتی در قراردادهای اجاره یا فروش، مبالغ به دلار نوشته می‌شود. اگر جلوی این روند گرفته نشود، عملاً پول ملی ما کنار گذاشته خواهد شد.

وی در ادامه گفت: حذف چهار صفر به‌تنهایی کافی نیست، اما یکی از ابزارهایی است که می‌تواند به بازگرداندن اعتبار پول ملی کمک کند. برخی حتی پیشنهاد حذف پنج یا شش صفر را هم مطرح کرده بودند و گفته بودند که مثلاً هر یک تومان معادل یک دلار باشد؛ اما این پیشنهاد مورد استقبال قرار نگرفت، چون شرایط اقتصادی کشور همواره به این شکل باقی نمی‌ماند.

عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در پایان تصریح کرد: ان‌شاءالله با رونق اقتصادی، ارزش پول ملی تقویت خواهد شد. در حال حاضر، پیشنهاد بانک مرکزی حذف چهار صفر است و مجموعه اقتصادی دولت نیز با آن موافقت کرده‌اند. امیدواریم در بررسی‌های بعدی، سایر نمایندگان مجلس نیز با این موضوع همراه شوند.