تورم حبوبات؛ عبور از ۶۰ درصد با ارز ترجیحی
تورم حبوبات در ایران از مرز ۶۰ درصد عبور کرد؛ کارشناسان علت را تخصیص ارز ترجیحی به پالم و شکلات، اما ارز توافقی به حبوبات می‌دانند.
به گزارش صنعت مالی، بر اساس گزارش رسمی مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه کالاها و خدمات مصرفی خانوارها تا تیرماه 1404 نشان‌دهنده آن است که گروه سبزیجات و حبوبات با ثبت تورم 66 درصدی، رکورددار افزایش قیمت‌ها در یک سال گذشته به شمار می‌رود. همچنین تازه‌ترین داده‌های مرکز آمار ایران حاکی از آن است که در مردادماه نیز این گروه با تورم ماهانه 8.7 درصد، پس از میوه و خشکبار، دومین گروه دارای بیشترین تورم ماهانه بوده است. این روند بیانگر آن است که یکی از مهم‌ترین اقلام خوراکی خانوار ایرانی، که پس از گوشت قرمز و مرغ نقش کلیدی در تأمین پروتئین دارد، با رشد قیمتی کم‌سابقه‌ای روبرو شده است. فشار تورمی بر این گروه عملاً سفره اقشار کم‌درآمد را هدف قرار داده و جایگزین اصلی پروتئین ارزان برای خانوارهای فقیر و متوسط را از دسترس خارج کرده است.
تورم حبوبات و تاثیر آن بر سبد غذایی خانوار
این روند تورم حبوبات بیانگر آن است که فشارهای قیمتی بر یکی از اقلام کلیدی تأمین پروتئین، سفره خانوارهای ایرانی را تحت تأثیر قرار داده است. گروه سبزیجات و حبوبات با تورم سالانه 66 درصدی، بیشترین افزایش را تجربه کرده و در ماه مرداد نیز با 8.7 درصد تورم ماهانه، جایگاه دوم را به خود اختصاص داده است.
حسین صمصامی نماینده تهران و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با انتقاد از وضعیت موجود خاطرنشان کرد: ضرورت دارد موضوع معیشت مردم به‌صورت جدی و مستمر رصد شود. وی با اشاره به افزایش قیمت برخی کالاهای اساسی مانند قند، شکر و حبوبات از ابتدای سال تاکنون به میزان حدوداً بیش از 50 درصد افزود: این افزایش قیمت‌ها بی‌تردید آثار دومینویی بر سایر اقلام نیز خواهد داشت و باید مشخص شود چرا چنین اتفاقی رخ داده است.
این نماینده مجلس ضمن توضیح مصوبه دولت در تاریخ 12 اردیبهشت 1403 به استناد بند «الف» تبصره 14 قانون بودجه سال 1403 گفت: بر اساس این مصوبه، برخی کالاهای اساسی از جمله شکر، کره، حبوبات، چای، کاغذ و لاستیک از شمول ارز 28,500 تومانی خارج شدند. وی با تأکید بر مقایسه این مصوبه با تصمیم مشابه دولت در تاریخ 20 اردیبهشت 1402 توضیح داد: این مقایسه نشان می‌دهد دامنه حذف ارز ترجیحی از کالاهای اساسی به شکل چشمگیری گسترش یافته است.
صمصامی در ادامه اظهار داشت: به این ترتیب کالاهای یادشده که نقش مهمی در سفره خانوار دارند، دیگر مشمول ارز ترجیحی نمی‌شوند و با نرخ مبادله‌ای تأمین خواهند شد؛ اقدامی که به‌طور مستقیم زمینه‌ساز افزایش قیمت آن‌ها در بازار داخلی شده است.
اولویت‌بندی ارزی و تخصیص ارز ارزان به روغن پالم
اسحاق بندانی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با تأکید بر اولویت‌گذاری دولت در تخصیص ارز خاطرنشان کرد: این اولویت‌گذاری نیازمند بازنگری جدی است. وی با اشاره به تخصیص سالانه 500 میلیون یورو ارز برای واردات روغن پالم توضیح داد: بیش از 85 درصد این واردات در صنف شیرینی و شکلات مصرف می‌شود.
این مقام اتاق بازرگانی با تأکید بر انجام واردات روغن پالم با نرخ مرجع 28,500 تومانی افزود: روغن پالم نه تنها کالای اساسی نیست، بلکه مصرف مداوم آن بنا به گزارش‌های رسمی وزارت بهداشت و سازمان جهانی بهداشت، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و چاقی را افزایش می‌دهد.
بندانی ضمن توضیح تخصیص ارز ارزان به واردات روغنی که تهدید مستقیم برای سلامت جامعه است گفت: دولت عملاً هزینه‌های اجتماعی و درمانی آینده را بر دوش نظام سلامت و کل جامعه می‌گذارد. وی با اشاره به نیاز حبوبات به‌عنوان اصلی‌ترین منبع پروتئین ارزان برای دهک‌های ضعیف جامعه به تنها 300 میلیون یورو ارز افزود: اما این کالاها از شمول ارز ترجیحی خارج شده‌اند و با نرخ مبادله‌ای تأمین می‌شوند.
این کارشناس کشاورزی نتیجه چنین تصمیمی را افزایش فشار معیشتی مستقیم بر اقشار آسیب‌پذیر دانست و اظهار داشت: اقشاری که برای تأمین پروتئین ناچارند به عدس، نخود و لوبیا پناه ببرند، امروز با بهایی مواجه هستند که عملاً کمرشکن است. وی با تأکید بر شرایط اتخاذ این تصمیم توضیح داد: طبق آمار رسمی، تورم خوراکی‌ها در سال گذشته از مرز 60 درصد عبور کرده است و ادامه این روند می‌تواند به تهدیدی جدی در حوزه امنیت غذایی و اجتماعی تبدیل شود.
بندانی در ادامه اظهار داشت: در 5 ماهه سال 1404، 133 میلیون یورو ارز ترجیحی برای پالم تأمین شد در صورتی که تنها 56 میلیون یورو برای حبوبات با نرخ مبادله‌ای تأمین شد.
مقایسه تخصیص ارز به روغن پالم و حبوبات
| مورد | ارز تخصیص یافته سالانه (میلیون یورو) | ارز تخصیص یافته در 5 ماهه 1404 (میلیون یورو) | نرخ ارز | توضیح |
|---|---|---|---|---|
| روغن پالم | 500 | 133 (ترجیحی) | 28,500 تومانی | بیش از 85 درصد در شیرینی و شکلات مصرف می‌شود؛ تهدید سلامت |
| حبوبات | 300 (نیاز) | 56 (مبادله‌ای) | مبادله‌ای | منبع پروتئین ارزان برای دهک‌های ضعیف؛ خارج از ارز ترجیحی |
این جدول مقایسه‌ای نشان‌دهنده تناقض در سیاست ارزی است، جایی که تورم حبوبات تحت تأثیر نرخ مبادله‌ای افزایش یافته، در حالی که روغن پالم از ارز ارزان بهره می‌برد.
بحران نهاده‌های کشاورزی و تهدید تولید داخلی
اسحاق بندانی رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران در بخش دیگری از سخنان خود وضعیت تأمین نهاده‌های کشاورزی را بحرانی توصیف کرد و گفت: نیاز شش‌ماهه کشور به سموم و آفت‌کش‌ها حدود 30 هزار تن برآورد شده است، اما تاکنون تنها 5 هزار تن وارد شده است. وی با تأکید بر معنای این عدد توضیح داد: کشاورزی ایران در برابر خشکسالی و هجوم آفات بی‌دفاع رها شده است. این وضعیت تهدیدی مستقیم برای تولید داخلی و امنیت غذایی آینده کشور محسوب می‌شود.
بیشتر بخوانید