شوک بزرگ به بازار طلای آنلاین
آرامش در بازار ایران بعد از اتمام جنگ ۱۲ روزه حاکم شد اما دغدغه اصلی مردم و کاربران پلتفرم های آنلاین طلا دسترسی به دارایی‌هایشان است و ۲۰۰۰ شاغل در معرض خطر قرار گرفتند.
به گزارش صنعت مالی، در پی حمله رژیم صهیونیستی به ایران عزیز، بازارهای مالی و به تبع آن، پلتفرم‌های آنلاین طلا فعالیت خود را به دستور بانک مرکزی متوقف کردند.
اما با وجود از سرگیری فعالیت بازارهای مالی، این پلتفرم‌ها همچنان با درهای بسته مواجه‌اند و دلیل این تصمیم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
مصطفی اکرمی مدیرعامل میلی برای بررسی ریشه‌های این موضوع و پیامدهای آن برای کسب‌وکارها و کاربران به سئوالات خبرنگار پاسخ گفت.
پس از حملات اخیر، فعالیت بازارهای مالی متوقف شد و به دنبال آن، به پلتفرم‌های آنلاین طلا نیز اعلام گردید که فعالیتشان را متوقف کنند. پس از آتش‌بس، فعالیت بازارهای مالی از سر گرفته شد، اما به نظر می‌رسد پلتفرم‌های آنلاین طلا همچنان در توقف به سر می‌برند. مایلم بدانم دلیل این توقف چه بوده و تصمیم به توقف فعالیت شما بر اساس کدام سازوکار و توسط کدام نهاد اتخاذ شده است؟
اکرمی: بنده ماجرا را از ابتدا مرور می‌کنم. روز جمعه که حمله به ایران صورت گرفت، ما از همان ابتدا سعی کردیم شرایط را مدیریت نماییم.
با توجه به اینکه پلتفرم‌های طلا به صورت 24 ساعته فعالیت می‌کنند، هرکدام از ما تدابیری اندیشیدیم و محدودیت‌هایی اعمال نمودیم تا کنترل بازار را در دست داشته باشیم. روز شنبه صبح، پیامی از طرف اتحادیه کسب‌وکارهای مجازی، که متولی صدور مجوز برای ماست، دریافت کردیم. به ما اعلام کردند که بانک مرکزی به دلیل شرایط به وجود آمده، قصد دارد درگاه‌های پرداخت را مسدود نماید و امکان خرید و فروش را موقتاً متوقف سازد و از ما درخواست همکاری نمودند.
تمام پلتفرم‌ها این همکاری را به عمل آوردند و حوالی ظهر، درگاه‌ها از سوی بانک مرکزی بسته شد. با توجه به اینکه بورس و بازارهای سنتی نیز تعطیل بودند، این تصمیم در آن شرایط خاص قابل پذیرش بود و ما وارد وضعیت متفاوتی شدیم.
پس از فروکش کردن درگیری‌ها و مطرح شدن آتش‌بس، ظاهراً جلسه‌ای برای تصمیم‌گیری در مورد بازگشایی سرویس‌های مالی (شامل بورس و کسب‌وکارهای ما) برگزار گردیده است.
در آن جلسه مطرح گردید که به بهانه کنترل قیمت ارز و با توجه به تأثیر احتمالی قیمت طلا بر آن، پلتفرم‌های طلا با تأخیری دو یا سه روزه بازگشایی شوند. این تصمیم از شنبه اجرایی گردید؛ بورس و صرافی‌های رمزارز فعالیت خود را آغاز کردند، اما متأسفانه ما همچنان متوقف ماندیم. با پیگیری‌هایی که در این چند روز انجام دادیم، دریافتیم که ظاهراً تصمیمی ریشه‌ای‌تر در دست اقدام است و قصد آن را دارند که با این روش، فعالیت ما را محدود یا به طور کلی متوقف سازند.
ظاهراً کارگروهی متشکل از مدیران وزارت اقتصاد و بانک مرکزی این تصمیم را اتخاذ کرده‌اند، اما ما به طور دقیق از عاملان و چگونگی این تصمیم مطلع نیستیم.
موضوع مشخص این است که چنین تصمیمی فاقد وجاهت قانونی می‌باشد؛ اینکه بخواهند مانع فعالیت یک کسب‌وکار به صورت ناگهانی و در یک کارگروه در سطح مدیران ارشد شوند، قطعاً مسئله‌ساز خواهد بود.
عاملیت این کار با بانک مرکزی بوده است و این نهاد از همکاری برای بازگشایی درگاه‌ها ممانعت به عمل می‌آورد. ما از جزئیات و نحوه مدیریت این اتفاق اطلاعی در دست نداریم.
تا جایی که بنده در جریان هستم، حدود 11 نهاد نظارتی و امنیتی در قالب یک «کارگروه اقدام مشترک» ذیل مرکز توسعه تجارت الکترونیکی بر پلتفرم‌های طلا نظارت دارند که شاید شدیدترین نوع نظارت در میان کسب‌وکارها باشد.
ما با تمام این نهادها در ارتباطیم و هیچ‌کدام این اتفاق را تأیید نمی‌کنند و مسئولیتی را در این خصوص بر عهده نمی‌گیرند؛ بلکه همگی از این وضعیت ابراز ناخرسندی می‌کنند.
زیرا همین نهادها بودند که توانستند آرامش را به این صنعت نوپا بازگردانند و دغدغه “خالی‌فروشی” را هم برای کاربران و هم برای حاکمیت مرتفع نمایند. با این تصمیم، هم کسب‌وکارها لطمه می‌خورند و هم به تلاش‌های آن نهادها بی‌توجهی می‌شود. و شاید مهم‌تر از همه، مردم و کاربرانی هستند که تلاش می‌کردند از این طریق ارزش دارایی خود را حفظ نمایند.
برای بسیاری از کاربران ما، اکنون همان «روز مبادا» است و نیاز دارند به دارایی خود دسترسی داشته باشند، اما متأسفانه این امکان از ایشان سلب شده است.
به نظر شما آیا مقاومتی در ساختار اقتصادی کشور و نهادهای ناظر در مقابل کسب‌وکارهای نوظهور وجود دارد که منجر به این اتفاق شده است؟
اکرمی: باید توجه داشت که کسب‌وکارهای سنتی همواره در برابر مدل‌های نوظهور مقاومت کرده‌اند. نمونه معروف آن، چالش تاکسی‌های اینترنتی با سیستم سنتی تاکسیرانی بود. در مورد ما، علاوه بر بازار سنتی که تلاش بسیاری کرده است تا با القای ذهنیت نادرست به رسانه‌ها و مردم علیه ما فضاسازی کند، یک نهاد حاکمیتی نیز وجود دارد که از حضور ما خرسند نیست و بارها با برگزاری جلسات و طرح مسائل بی‌اساس، برای ما هزینه ایجاد نموده است.
بازار سنتی، از طریق انجمن‌های خود، با ادبیاتی به ظاهر موجه مقابله می‌کند؛ مثلاً عنوان می‌کنند که این پلتفرم‌ها ماده اولیه تولید را احتکار می‌نمایند یا روش‌های عیارسنجی آن‌ها کارشناسی‌شده نمی‌باشد. این در حالی است که در تمام روال‌های نظارتی و ضوابطی که در دست تصویب است، این مسائل مد نظر قرار گرفته است.
ما کالای سرمایه‌ای طلا را خرید و فروش می‌کنیم، همان‌طور که از گذشته مردم طلای آب‌شده را برای حفظ ارزش پول و پرداخت اجرت کمتر نگهداری می‌کردند. ذخیره طلا به عنوان سرمایه‌گذاری از سال 1396به صورت قانونی در بورس انجام می‌گردد و نزدیک به 20 تن طلا در انبارهای بورس وجود دارد. هیچ‌گاه این حجم به عنوان احتکار ماده اولیه تلقی نگردیده است. کل طلای ذخیره‌شده در تمام پلتفرم‌های ما کمتر از یک‌دهم طلای موجود در بورس می‌باشد و این حجم نمی‌تواند به چرخه تولید آسیب وارد سازد.
بخش جدی دیگر مقاومت از سوی صندوق‌های طلای بورسی است. ایشان از حضور ما خرسند نیستند، زیرا ما توانستیم در مدت کوتاهی اعتماد تعداد بسیار زیادی کاربر را جلب نماییم. دلیل استقبال کاربران از ما این است که ما خدمات را تسهیل نموده و به صورت شبانه‌روزی ارائه کرده‌ایم. تحویل فیزیکی طلا را ممکن ساخته‌ایم، در حالی که بورس در این زمینه عملکرد ضعیفی دارد.
وقتی کاربر طلای خود را می‌فروشد، معمولاً در کمتر از 12ساعت پول خود را دریافت می‌نماید. این خدمات به کاربران ما، به خصوص آن دسته از کاربرانی که با مبالغ کم (مثلاً کمتر از یک گرم) سرمایه‌گذاری می‌کنند، راحتی و آرامش ارائه می‌دهد. بورس هیچ‌گاه طرح مناسبی برای افرادی که کل پس‌اندازشان پنج یا هفت میلیون تومان است، ارائه ننموده بود.
اگرچه اخیراً سرویس‌های خود را بهبود بخشیده‌اند، اما از مخالفت و کارشکنی علیه ما دریغ نورزیده‌اند و در جلساتی که ما به عنوان بخش خصوصی حضور نداریم، با القائات غیرمنطقی سعی در تخریب ما نزد مدیران تصمیم‌گیر داشته‌اند.
در این میان یک بحث مهم دیگر نیز مطرح است و آن خدشه‌دار شدن اعتماد عمومی به پلتفرم‌ها و آسیبی است که خود این کسب‌وکارها متحمل می‌شوند. لطفاً در مورد پیامدها و تبعات این موضوع توضیح بفرمایید.
اکرمی: هر دو نکته‌ای که فرمودید کاملاً صحیح است. مدل‌های کسب‌وکار بر اساس یک چرخه درآمدی تنظیم می‌شوند و وقتی بخشی از این چرخه به طور ناگهانی قطع شود، لطمه جدی می‌بینند.
در حال حاضر پلتفرم‌های طلا زیان بسیار سنگینی را متحمل گردیده‌اند و فرصت‌سوزی بزرگی در حال وقوع است. حجم زیادی از نقدینگی مردم در بازار سرگردان مانده و حق انتخاب برای سرمایه‌گذاری در پلتفرم‌های طلا به شکلی نابرابر از ایشان سلب گردیده است.
این ضربه به اعتماد عمومی به سادگی التیام نمی‌یابد و زمان زیادی می‌برد تا کاربران دوباره به ما اعتماد کنند.
اما به نظر بنده دردناک‌ترین بخش ماجرا، ایجاد ناامیدی در اکوسیستم کارآفرینی و نوآوری کشور است. این ناامیدی، سوخت اصلی موتور اقتصاد دیجیتال را از میان می‌برد. جدای از این مسائل، وضعیت برای کاربران بسیار بغرنج‌تر می‌باشد.
کاربرانی که پول یا طلایشان در این پلتفرم‌ها راکد مانده، ممکن بود بخواهند در این نوسانات اخیر خرید یا فروش نمایند. برخی تعهدات مالی مانند اجاره‌بها یا چک دارند و این محدودیت باعث می‌شود نتوانند به تعهدات خود عمل نمایند. در واقع، علاوه بر حمله خارجی که جامعه ما تجربه کرد، کاربران ما و پلتفرم‌های آنلاین طلا با یک حمله و شوک داخلی دیگر نیز مواجه گشته‌اند.
البته تمام پلتفرم‌ها در تلاشند تا حد امکان خدمت‌رسانی کنند. برای مثال، اکثر پلتفرم‌های بزرگ همچنان تحویل فیزیکی طلا را به انجام می‌رسانند یا نقدینگی را با سقف محدود برای کاربران فراهم می‌سازند. اما چون جریان نقدینگی در کل کسب‌وکار مختل شده، این خدمات نیز به شدت آسیب دیده است.
به عنوان جمع‌بندی، راه حل چه می‌تواند باشد تا فعالیت پلتفرم‌ها به حالت عادی بازگردد؟
اکرمی: این‌گونه تصمیمات که غیرشفاف، ناگهانی و غیرکارشناسی هستند، معمولاً ماندگار نمی‌باشند. اولاً، سازمان‌های تخصصی و جدی در این حوزه ورود کرده و ساعت‌ها برای تنظیم‌گری آن وقت گذاشته‌اند؛ ایشان قطعاً وارد عمل خواهند شد. ثانياً، این تصمیم غیرقانونی است. کسب‌وکارهای آنلاین دارای مجوز هستند و بر اساس قوانین اقتصاد آزاد کشور فعالیت می‌کنند. طبیعتاً ما از مسیرهای قانونی برای دفاع از حقوق خود و کاربرانمان اقدام خواهیم نمود و ان‌شاءالله به نتیجه خواهد رسید.
درخواست فوری ما در این یک هفته این بوده است که جلوی این تصمیم اشتباه گرفته شود و درگاه‌ها به حالت عادی بازگردند.
اگر دغدغه‌ای کلان در حوزه اقتصاد وجود دارد یا بانک مرکزی و وزارت اقتصاد نگرانی ریشه‌ای دارند، می‌توان در فرصتی مشخص و در یک مسیر منطقی، این دغدغه‌ها را بررسی و مرتفع نمود.
ما از مسئولینی که در این تصمیم‌گیری دخیل بوده‌اند، شنیده‌ایم که اطلاعات نادرستی به ایشان ارائه شده است؛ برای مثال، ادعا کرده‌اند که طلای موجود در انبارها کارشناسی نشده یا پلتفرم‌ها به صورت پانزی رشد می‌کنند. در حالی که وقتی خود ما یا نهادهای ناظر مورد اعتماد حاکمیت مانند پلیس فتا و پلیس امنیت اقتصادی توضیح می‌دهند که این پلتفرم‌ها تحت نظارت کامل هستند، صد در صد طلا به صورت فیزیکی وجود دارد و کیفیت آن احراز شده است، عملاً پاسخی باقی نمی‌ماند.
در یک سناریوی بسیار بدبینانه، باید عرض کنم بین 1000 تا 2000 نفر به صورت مستقیم و غیرمستقیم در این پلتفرم‌ها مشغول به کار هستند که اکثر ایشان نخبگان و متخصصان حوزه فناوری اطلاعات و اقتصاد دیجیتال می‌باشند. سرخوردگی این افراد و کاربران، هزینه بسیار جدی برای کشور خواهد داشت.
کسانی که چنین تصمیمی را اتخاذ می‌کنند، باید مسئولیت تبعات اجتماعی آن را نیز بر عهده بگیرند. در حال حاضر کاربران به ما فشار وارد می‌آورند و اظهار می‌دارند: “ما شما را می‌شناسیم، اگر بانک مرکزی درگاه‌ها را بسته است، نامه رسمی آن را منتشر نمایید.” در حالی که هیچ ابلاغیه رسمی به ما ابلاغ نشده است. ما نگرانیم که ادامه این وضعیت، به نارضایتی‌های گسترده‌تر و خدشه‌دار شدن آرامش روانی جامعه منجر گردد.
سؤالی که ممکن است برای بسیاری از کاربران پیش بیاید، بحث دسترسی به دارایی‌هایشان می‌باشد. دقیقاً چه ریسکی متوجه دارایی کاربران است؟
اکرمی: مدل کسب‌وکاری ما بر اساس ضوابط موجود، به این صورت می‌باشد که ابتدا طلا را خریداری نموده و سپس به کاربر می‌فروشیم. بنابراین همیشه صد در صد طلای فروخته‌شده به صورت فیزیکی موجود است و نهادهای ناظر بر این موضوع نظارت کامل دارند. همگان اطمینان دارند که طلا وجود دارد و در صندوق‌های امن بانکی ذخیره شده است.
بنابراین ریسکی که متوجه کاربران است، یک ریسک سرویس است، نه ریسک زوال اصل دارایی. یعنی اگر قبلاً می‌توانستند به سرعت به پول خود دسترسی پیدا کنند، اکنون این فرآیند با کندی بیشتری صورت می‌پذیرد، زیرا برای تحویل، باید طلا از بانک خارج و تبدیل به پلاک شود.
یا در گذشته، چون همزمان عده‌ای خریدار و عده‌ای فروشنده بودند، پلتفرم‌ها می‌توانستند پول را تهاتر کرده و تسویه‌ها را بسیار سریع انجام دهند. اکنون این جریان مختل گردیده است.
پس ریسک کاربر، طولانی‌تر شدن زمان تحویل طلا یا دریافت وجه ریالی می‌باشد، اما با توجه به وجود کالای ارزشمندی مانند طلا و نقدشوندگی بالای آن، عملاً ریسک مالی قطعی برای کاربران وجود نخواهد داشت.
اکو ایران