بورس ایران در گرداب نوسانات: تحلیل عوامل مؤثر بر صعود و سقوط در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹
بررسی روند شاخص بورس در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ نشان‌دهنده تأثیرپذیری قابل توجه آن از عوامل نقدینگی، سیاست‌های اقتصادی و تحولات بین‌المللی است. در این دوره، شاهد رشد قابل توجهی بودیم که پس از آن با تغییر شرایط، روند نزولی را تجربه کردیم. در سال‌های بعد، تلاش برای مدیریت نوسانات و بازگشت ثبات به بازار ادامه داشته است.
به گزارش خبرنگار صنعت مالی، سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ برای بازار بورس ایران، دوره‌ای پرفراز و نشیب و سرشار از رخدادهای تأثیرگذار بود.
در ابتدا، عواملی چون کاهش نرخ سود بانکی، ورود نقدینگی سرگردان به سمت بازار سهام و امیدواری به بهبود روابط بین‌الملل، محرک‌های اصلی رشد چشمگیر و بی‌سابقه شاخص کل بورس بودند.
این رشد که در برخی مقاطع شتاب بسیار زیادی داشت، باعث شد تا بسیاری از سرمایه‌گذاران، چه حقیقی و چه حقوقی، به سمت این بازار سرازیر شوند و سودهای قابل توجهی نیز کسب کنند. اما این دوران اوج، پایدار نماند و از اواسط سال ۱۳۹۹، نشانه‌هایی از اصلاح و سپس سقوط شدید شاخص نمایان شد.
عوامل متعددی در این سقوط نقش داشتند؛ از جمله، اشباع بازار و خروج برخی سرمایه‌گذاران برای کسب سود، نگرانی از بازگشت احتمالی نرخ سود بانکی به سطوح بالاتر و همچنین تشدید تنش‌های سیاسی و تحریم‌های اقتصادی که سایه عدم قطعیت را بر اقتصاد کشور سنگین‌تر کرد.
این نوسانات شدید، علاوه بر زیان‌ده شدن برای سرمایه‌گذارانی که در اوج وارد بازار شده بودند، باعث بی‌اعتمادی نسبی به بازار سهام شد. پس از آن دوره پرتلاطم، بازار بورس وارد فازهای جدیدی از نوسانات شد که تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل کلان اقتصادی و سیاسی قرار داشت.
اصلاح شاخص که از اواخر سال ۹۹ آغاز شده بود، در سال‌های بعد نیز ادامه یافت، هرچند با شدت و ضعف‌های متفاوت. عواملی مانند تورم بالا، سیاست‌های انقباضی یا انبساطی دولت، نوسانات نرخ ارز و وضعیت بودجه کشور، همگی در شکل‌دهی روند کلی بازار سهام نقش ایفا کردند. ورود و خروج نقدینگی به بازار، تحت تأثیر انتظارات تورمی و جذابیت سایر بازارها مانند ارز و طلا، نیز یکی از بازیگران اصلی در تعیین جهت‌گیری کوتاه‌مدت و میان‌مدت شاخص بود. در این دوره، سهام شرکت‌های خاصی که عملکرد مالی قوی‌تری داشتند یا از سیاست‌های حمایتی دولت بهره‌مند می‌شدند، توانستند تا حدی از افت کلی بازار مصون بمانند یا حتی رشد کنند، اما در مجموع، بازار با چالش حفظ اعتماد سرمایه‌گذاران و یافتن مسیر رشد پایدار روبرو بود.
در تحلیل دلایل رشد و سقوط شاخص بورس در بازه زمانی ۱۳۹۸ تا پس از آن، می‌توان گفت که ابتدا، عوامل مثبت مانند کاهش نرخ سود بانکی و ورود نقدینگی، سبب رشد چشمگیر شاخص شدند. اما از اواسط ۱۳۹۹، اشباع بازار، نگرانی از بازگشت نرخ سود و تشدید تحریم‌ها، منجر به سقوط شاخص و بی‌اعتمادی سرمایه‌گذاران شد. دوره “پس از آن” با اصلاح شاخص و نوسانات کوتاه‌مدت ناشی از عوامل کلان اقتصادی (تورم، نرخ ارز، سیاست‌های پولی و مالی) و ورود و خروج نقدینگی مشخص شد.
در این دوره، عملکرد شرکت‌ها و سیاست‌های حمایتی دولت نیز در تعیین روند سهام خاص مؤثر بودند، اما بازار به طور کلی با چالش حفظ اعتماد سرمایه‌گذاران و یافتن مسیر رشد پایدار مواجه بود.