بورس باید به ابزار تأمین مالی تولید تبدیل شود
عضو هیئت علمی داشگاه تهران گفت: تنها راه نجات بورس، بازگشت آن به ریل تأمین مالی تولید و برخورد با نوسانات ساختگی است.
آلبرت بغزیان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگو با خبرنگار «صنعت مالی» با تأکید بر اینکه بورس در شرایط فعلی بیشتر به محلی برای سفته‌بازی تبدیل شده است، گفت: بازار سرمایه زمانی می‌تواند در خدمت تولید باشد که بخش اولیه آن، یعنی عرضه‌های اولیه سهام شرکت‌ها، فعال شود و از این مسیر منابع مالی به سمت پروژه‌های تولیدی هدایت شود.
وی اظهار کرد: نقش اصلی بازار سرمایه در بخش اولیه آن تعریف می‌شود؛ جایی که شرکت‌ها برای تأمین مالی پروژه‌ها، تأسیس یا توسعه خطوط تولیدی خود از طریق عرضه اولیه سهام اقدام می‌کنند. این در حالی است که نظام بانکی کشور به دلایل متعدد از جمله بالا بودن نرخ سود سپرده و کمبود منابع، قادر به تأمین مالی مؤثر برای تولید نیست.
وی افزود: بانک‌ها برای پرداخت تسهیلات وثیقه‌های سنگینی طلب می‌کنند و به‌خاطر نرخ‌های بالای سود سپرده، منابع کافی برای ارائه وام‌های تولیدی با نرخ مناسب در اختیار ندارند. در این شرایط، بازار سرمایه می‌تواند تأمین مالی را با هزینه کمتر و سرعت بیشتر انجام دهد. با عرضه اولیه سهام، مردم به‌عنوان سهامدار وارد فرایند تأمین مالی تولید می‌شوند و این‌گونه منابع به سمت فعالیت‌های مولد هدایت می‌شود.
سقوط بورس، بازیگر دارد
بغزیان با اشاره به تجربه تلخ مردم از حضور در بازار سرمایه طی سال‌های گذشته، به‌ویژه در دوره دولت روحانی گفت: بسیاری از مردم با تبلیغات گسترده وارد بورس شدند، سرمایه‌های خود را تبدیل به سهام کردند اما در نهایت دچار زیان‌های سنگینی شدند و بدون حمایت رها شدند. امروز دیگر مردم به‌راحتی فریب رشدهای موقت بورس را نمی‌خورند.
وی تصریح کرد: نکته جالب این است که زیان اصلی را سهامداران خرد متحمل شدند، نه نهادهای حقوقی یا بازیگران اصلی بازار. سهامداران عمده و کسانی که سهام شناور ندارند، کمتر آسیب دیدند. در واقع، بازیگرانی در بازار ثانویه حضور دارند که با ایجاد نوسان‌های ساختگی، قیمت سهام را دست‌کاری می‌کنند. آنها در اوج می‌فروشند و در کف قیمتی دوباره می‌خرند.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: این بازیگران به اخبار و اطلاعات زودهنگام دسترسی دارند و طبیعتاً از ضرر در امان می‌مانند. هیچ کارگزاری هم ورشکست نشده و زیانی متوجه بدنه اصلی بازار نشده است. بنابراین، وقتی بورس قرمز می‌شود، یا ناگهان سبز می‌شود، باید این رفتار را حاصل دست‌کاری بازیگران دانست نه عملکرد واقعی شرکت‌ها.
بازار ثانویه به تولید کمک نمی‌کند
بغزیان در ادامه با اشاره به تفاوت کارکرد بازار اولیه و بازار ثانویه گفت: در بازار اولیه است که منابع جذب می‌شود و به تولید تزریق می‌شود. اما در بازار ثانویه، خرید و فروش‌های روزانه میان سهامداران صورت می‌گیرد و تغییری در وضعیت مالی شرکت‌ها ایجاد نمی‌شود.
وی ادامه داد: کسانی که معتقدند کاهش قیمت سهام در بازار ثانویه نمی‌تواند ارزش شرکت را کاهش دهد، توجه ندارند که بخش عمده‌ای از شرکت در تابلوی بورس نیست. وقتی مثلاً فقط ۲۵ درصد سهام یک شرکت عرضه شده و قیمت آن نصف می‌شود، بر ارزش کلی شرکت هم اثر روانی و مالی خواهد گذاشت. این بازی‌ها در بازار ثانویه، هم اعتماد عمومی را سلب کرده و هم ارتباط بورس و تولید را تضعیف می‌کند.
راهکار اتصال بورس و تولید: تقویت شرکت‌های تأمین سرمایه
این اقتصاددان با تأکید بر نقش کلیدی شرکت‌های تأمین سرمایه در حمایت از تولید گفت: اگر بخواهیم بورس را واقعاً در خدمت تولید ببینیم، باید بر شرکت‌های تأمین سرمایه تمرکز کنیم. این شرکت‌ها، که بسیاری از آنها وابسته به بانک‌ها هستند، می‌توانند به بنگاه‌های تولیدی مشاوره بدهند و فرایند تأمین مالی را از مسیر انتشار اوراق بدهی و عرضه اولیه سهام پیش ببرند.
وی افزود: شرکت‌ها به‌جای گلایه از وضعیت اقتصادی، باید یاد بگیرند چگونه از ظرفیت بورس استفاده کنند. وقتی یک شرکت نیاز به ۸۰۰ میلیارد تومان برای راه‌اندازی یک خط تولید دارد، می‌تواند با کمک یکی از نهادهای تأمین سرمایه، اوراق بدهی منتشر کند و از بازار سرمایه این منابع را جذب کند.
شفاف‌سازی؛ مسئولیت جدی سازمان بورس
بغزیان در پایان تأکید کرد: رؤسای سازمان بورس از گذشته تا کنون به‌خوبی از وضعیت و پشت‌پرده بازار باخبرند. اگر قرار باشد تحولی در بورس ایجاد شود، باید با شفاف‌سازی و برخورد با دست‌های پنهان همراه باشد. مردم نباید فریب رشدهای مصنوعی دو سه روزه را بخورند یا از کاهش‌های مقطعی بترسند. تنها راه نجات بورس، بازگشت آن به ریل تأمین مالی تولید و برخورد با نوسانات ساختگی است.